Houd afstand!
Het is essentieel dat een masseur afstand houdt, zo is de ervaring van Jan Douma, (sport)masseur en docent en eigenaar van de Opleiding Sportmassage Groningen: “Zeker met de MeToo-perikelen en het recente The Voice-schandaal in het achterhoofd blijkt dit nog steeds nodig te zijn. Of ik nu als man iemand van het zelfde geslacht of een vrouw masseer, altijd blijf ik alert dat ik geen verkeerd signaal afgeef of dat iets verkeerd uitgelegd kan worden.”

Ook tijdens zijn lessen besteedt Jan veel aandacht aan ethiek om grensoverschrijdend gedrag aan beide zijden te voorkomen: “Kritisch nadenken over wat (moreel) goed is om te doen, vergroot het aanbieden van een veilige omgeving en ervaring voor zowel jouw cliënt als voor jou als masseur.” De docent bespreekt met zijn studenten ethische aanraking en communicatie om eventuele problemen te voorkomen.

Duidelijkheid
“Wees duidelijk over wat je van jouw cliënten verwacht. En ook wat jouw beleid is. Zorg ervoor dat je beleidsregels hebt; die maken het makkelijker om duidelijke grenzen te creëren en die grenzen eveneens bij klanten af te dwingen. Zet om misverstanden te voorkomen die regels op je website.” Het is de overtuiging van Jan dat de beste bescherming van de veiligheid en waardigheid van zowel jou als behandelaar als van je cliënten een goede opleiding is waarin waarschuwingssignalen besproken worden. “En waar seksistische grappen niet getolereerd worden.” Daarnaast maakt hij tijd voor gesprekken over eigen ervaringen van studenten met betrekking tot gepaste en ongepaste aanraking: “Ik heb ontdekt dat bijna iedereen ongepast gedrag tijdens een massagesessie ofwel zelf heeft ervaren of daarvan weet van een bekende.” Jan maakt wel mee dat een cliënt onder de blauwe plekken zit: “Dan ga ik wel het gesprek aan. Want dit kan door mishandeling veroorzaakt worden.” In dat geval schakelt hij – in overleg - een hulpdienst in.

Afdekken
Nooit zal Jan accepteren dat een cliënt die hij masseert zonder ondergoed op tafel ligt: “Het is onder meer bij wielerwedstrijden gebruikelijk om niets onder de fietsbroek aan te doen. Als je dat weet kun je de sporters al bij voorbaat erop attent maken dat zij die broek niet uittrekken. Daarnaast zal ik altijd die lichaamsdelen die niet gemasseerd worden, met een handdoek afdekken. Want fysieke intimiteit die nu eenmaal gepaard gaat met het hands-on werk dat wij verrichten, verhoogt het niveau van kwetsbaarheid van je cliënt. Aandacht voor veiligheid blijft daarom voorop staan.” Dat is ook de reden dat Jan de buik niet masseert: “Die is, en dat geldt al helemaal voor de onderbuik, voor een groot deel van de cliënten een zeer sensueel deel van het lichaam.” Het moge duidelijk zijn: Jan blijft erop hameren dat een (sport)massage geen erotische massage is. “Houd daarom je werkomgeving zo klinisch en strak mogelijk.”

Massage bij sprintster
Een van de topsporters die regelmatig door Jan gemasseerd wordt, is sprintster Eva Mollema. Allereerst laat Jan haar zien wat er met de structuren van de voet gebeurt als zij gaat sprinten. “Ik merk dat cliënten het waardevol vinden als zij snappen wat er in het weefsel tijdens inspanning gebeurt. En als ik kan verklaren waarom massage zo nuttig is, helpt dat. Zo leert Eva beter wat zij van haar behandelingen kan verwachten, dat er geen quick fix is en ziet zij ook in hoe zij haar voeten belast. Door het sprinten moeten die krachten van zo’n vijf tot zes keer van haar lichaamsgewicht opvangen.” Jan behandelt de loopspieren van Eva preventief: “Ik kan onder meer bijdragen aan sneller herstel van het weefsel na een training. Zodra zij echt een blessure heeft, gaat zij naar de fysiotherapeut.”

Geen verschil met mannelijke cliënt
Eva traint elke dag. Daarom wil zij gemasseerd worden om zonder klachten te kunnen blijven sprinten. Om de circulatie aan te zetten en pijn in de spieren te verminderen, effleureert Jan alle spieren die bij het lopen betrokken zijn: “Knedingen zet ik zo min mogelijk in want daarvoor moet ik eerst de massageolie verwijderen om maximaal effect te creëren. Dat bereik ik bovendien – en sneller - met stevige strijkingen. Daarvoor gebruikt hij vooral zijn handen en duimen. Hij start met stevige strijkingen met de duimen in de bilstreek en indien nodig zet hij de punt van zijn elleboog in de peervormige spier, de zogenaamde m. piriformis. Haar bovenbenen masseert hij eveneens stevig: “Eva is topsporter. Dat houdt ook in dat zij een hoge pijngrens heeft en dat maakt dat ik geen verschil heb ik de aanpak van haar spieren of die van mannelijke cliënten. Uiteraard is het wel belangrijk dat de pijn niet zo hoog oploopt dat haar spieren gaan tegenwerken met een averechts effect tot gevolg.”

Stevige effleurages
Dan komen de onderbenen aan bod met veel diepe strijkingen, zowel met de duimen, met hand-over-hand-technieken en met enkel de volle hand op de diepe kuitspier. Om de vele klappen op de kuiten op te vangen, ondersteunt Jan het onderbeen met tape: “Hiermee haal ik de spanning van de spieren en de achillespees.” Hij start met de oranje tape over de oppervlakkige kuitspier, de m. gastrocnemius. De blauwe tape brengt hij aan over de achillespees.
Een student van Jan, die het rechteronderbeen van een medestudent beweegt, laat hij zien wat er bij eenzelfde beweging in het skelet gebeurt: “Zo leer je als het ware dwars door de mens heen te kijken en kan ik ook aangeven waar de aanhechtingen van de spieren zitten.”

Afstand
Het is voor Jan Douma niet altijd makkelijk afstand te houden: “Als masseur van (top)sporters deel ik in de vreugde van een overwinning. Ook dan zorg ik ervoor dat er geen lichamelijk contact plaatsvindt: ik zal geen omhelzing of knuffel toestaan. In plaats daarvan geef ik een high five of een ‘boks’ en houd vaak als voorzorg mijn armen gekruist voor de borst.”

Jan Douma werkt als (sport)masseur in zijn sportmassage praktijk Doumax (zie www.doumax.nl). Naast zelf veel te sporten is zijn andere grote passie het overdragen van kennis. Dat doet hij als docent bij zijn Opleiding Sportmassage Groningen (zie www.opleidingsportmassage.nl).